SHAFAQNA TÜRKİYE- Hâfız’ın şiiri İslami bir atmosferde yüzüyor; bu, Hâfız Divanı’nın Kur’anî kelimeler ve ifadelerle dolu olduğu anlamına gelir ve Lisânü’l-Gayb, Kur’an-ı Kerim’in eşsiz ve benzersiz hazinesinden şiirlerinde çok iyi şekilde faydalanmıştır.
Shafaqna Haber Ajansı’nın bildirdiğine göre 12 Ekim, İran’da Fars şiir ve edebiyatının önde gelen ve daima hatırlanan ismi, Hâce Şemseddin Muhammed Hâfız Şirazi anısına ayrılmıştır. Bu nedenle her yıl Hâfız’ı anmak amacıyla Şiraz’da Lisânü’l-Gayb’ın türbesi civarında ve diğer şehirlerde çeşitli törenler ve etkinlikler düzenlenmektedir.
Birçok uzman ve Hâfız araştırmacısına göre bu ünlü ve bilge şair, İslami öğretilerden ve özellikle Kur’anî kavramlardan ilham alarak, kendine özgü istiareler ve mecazlar kullanmış, böylece İran edebiyatı tarihinin en saf gazellerini kaleme alabilmiştir. Ayrıca Hâfız’ın edebî başyapıtlarının önemi tasavvufî ve aşk temalarını öyle bir şekilde harmanlamasıdır ki hem arifane hem de aşıkane gazel tarzlarını birleştirerek kendi çağında yeni ve benzersiz bir üslup ortaya koyabilmiştir.
Yüce Temalar, Güçlü ve Özenli Beyitlerde
Yazar, çevirmen ve üniversite profesörü Dr. Muhammed Cevad Godini’ye göre, Hâfız büyük bir şairdir; düşüncelerini, İran ve İslami kültürden etkilenerek, çok güzel ifadeler ve kelimelerle aktarmış, şiirlerinde gerçekten yüce temalar ve derin anlamlar barındırmıştır. Hâfız’ın şiirlerinde kullandığı birleşimler çoğunlukla yeni, özgün ve eşsizdir, ve Lisânü’l-Gayb Şiraz, bu birleşimleri yaratırken azami güç, yetenek ve zarafetini göstermiştir; öyle ki az sayıda şair onunla bu açıdan kıyaslanabilir.
Godini ayrıca şunları vurgulamıştır: Hâfız’ın sanatı, herkesin erişebildiği öğelerden, şifa verici ve neşelendirici bir harman yaratması ve bunları usta bir şekilde, adeta büyüleyici bir tarzda mesajını iletmek için kullanmasıyla mükemmeldir. Hâfız, Kur’an tefsiri, hikmet ve Arap edebiyatını iyi biliyordu; Kur’an’ı birkaç farklı rivayet ve okunuşla ezbere bildiği için “Hâfız” olarak anılmıştır.
Kur’an’ın Eşsiz Hazinesinden Maksimum Derecede Faydalanış
Godini, Hâfız’ın şiirinin İslami bir atmosferde yüzdüğünü belirterek, Hâfız Divanı’nın Kur’anî kelime ve ifadelerle dolu olduğunu ve Lisânü’l-Gayb’ın Kur’an-ı Kerim’in eşsiz hazinesinden şiirlerinde çok iyi şekilde faydalandığını ifade etmiştir. Ayrıca Hâfız’ın şiirlerinde, tasavvuf, irfan, felsefe, kelam, tefsir, hadis ve fıkıh gibi alanlara ait terimlerin de yoğun şekilde kullanıldığı vurgulanmıştır.
Godini ayrıca şunları ekledi: Hâfız Şirazi, nazik ve hoş bir dille edebî sanatları kullanarak sosyal ve ahlaki eleştiriyi ilahî ve tasavvufî düşüncelerle harmanlamaktadır. Şiir biçimleri arasında özellikle gazel türüne odaklanmış ve bu alanda büyük bir başarı elde etmiştir. Bu nedenle kendisi cesurca İran şiirinde en üstün gazel şairi olarak tanımlanabilir.
İran’ın Sınırlarını Aşan Bir Popülerlik
Godini, Hâfız’ın bilge ve zarif bir şair olmasının yanı sıra çağın bilgisine vakıf olduğunu belirtti. Ona göre Hâfız’ın özellikleri arasında yaratıcılığı, Kur’an ve dini kültüre olan sevgisi öne çıkar. Şiirleri az kelimeyle çok anlam ifade eder; bu nedenle gazelleri kısa sürede Türkistan ve Hindistan’a, Irak ve Azerbaycan’a ulaşmış, edebiyatseverleri büyülemiş ve büyük övgü toplamıştır.
Hâfız’ın Şiirlerinin Olağanüstü Popülerliğinin Sırrı Nedir?
Fars dili ve edebiyatı araştırmacısı Dr. Rıza Settari, Hâfız’ın gazellerinde Farsçanın, halkın kültürel ve ulusal birliğini yansıttığını vurgulayarak şunları ifade etmiştir: Hâfız’ın seçkin ve çekici dili, insanların duyguları ve düşünceleriyle derin bir şekilde tanışmasını sağlamıştır. Ayrıca Hâfız’ın şiirlerinin Farsça olarak veya çeviri yoluyla İran sınırları dışında okunması, hem Fars dili ve kültürünü dünyada tanıtmış hem de insanların onun düşünce ve fikirleriyle tanışmasına olanak sağlamıştır.
Settari, Hâfız’ın şiirlerinde mükemmeliyetçilik, maneviyat, barış ve huzur ile neşe ve mutluluğu geliştirdiğini de belirterek şunları ekledi: Hâfız’ın en büyük ve en önemli popülerlik ve kalıcılık sebebi dilidir ki bu dil günümüzde de yaşayan ve öncü bir dil olarak değerini korumaktadır.
Ayrıca Hâfız’ın dindarlığı, bu topraklarda tevhid ve Allah’a yönelmenin halkın inanç dünyasının temelini oluşturduğunu gösterir. Hâfız’ın dindarlığı, dünyadan kopuk veya neşe ve mutluluktan uzak bir yaklaşım değildir; çünkü Hâfız’ın hüznü de dünya değil, aşk ve sevgiliye dair bir hüzündür.
Hâfız’ın Dindarlığı ve Yalan ile Riya Karşısındaki Duruşu
Settari ayrıca şunları belirtti: Hâfız, dinin özünü ve gerçeğini bireysel ve toplumsal yaşamda ortaya çıkan pratik ve olumlu sonuçlarında arar; yalnızca sözde veya sloganlarda değil. Belki de onun bazı dini ritüellere karşı eleştirileri, dindarların eylemsizliğinden kaynaklanmaktadır. Öte yandan Hâfız’ın dürüstlük ve bütünlüğü, gerçekte din ve dindarlıktan kaynaklanır; o, dürüstlük ve temizliği kurtuluşun anahtarı, yalan ve ikiyüzlülüğü ise insanı sapkınlığa ve karanlığa götüren bir etken olarak görür.
Settari, Hâfız’a göre en büyük yalanın riya ve hile olduğunu vurgulamış ve şunu eklemiştir: Hâfız, okuyucularıyla öyle bir diyalog kurar ki herkes kendini orada bulur ve kendi aynasında kendini gözlemler. Hâfız’ın inşa ettiği bu görkemli yapı, İran kültürünün temellerine öylesine sağlam dayanır ki çökme tehlikesi yoktur.
Settari ayrıca belirtmiştir ki Hâfız sadece İslami kültüre ve Kur’an’a değil tefsirlere, İslami rivayetlere ve dini ilimlere de aşina olmakla kalmamış onlarla iç içe yaşamıştır. Divanındaki derin ve çok katmanlı beyitler zihninden akarken, ilahi hikmetin sağlam mantığı ve yaratıcının sözünün üslup güzelliğiyle beslenmiştir.
Raporlayan: Seyyid Muhammed Mehdi Musavi